RYS   HISTORYCZNY  SZKOŁY PODSTAWOWEJ

IM. KS. K. WRÓBLEWSKIEGO  W GWIŹDZINACH

 

 

Historia oświaty w Gwiździnach jest bardzo bogata i związana z wielowiekowymi dziejami tej miejscowości. Istnieją jednak duże trudności z ustaleniem początków szkolnictwa w Gwiździnach. Wiadomo, że są one ściśle związane z nauczaniem kościelnym. Wszelkie ustalenia na ten temat opierają się na skromnych źródłach i wnioskach znich płynących, uwzględniajacych wiedzę o działalności kościoła i najstarszych dziejach Gwiździn. Na ich podstawie można bez jednoznacznych dowodów źródłowych wnioskować o funkcjonowaniu nauczania kościelnego już w średniowieczu. Trudno też ustalić, jaką miało ono wtedy formę, bowiem nauczano najpierw w kościołach, zanim powstały szkolne budynki również w wiejskich parafiach. Ślady biskupiej wizytacji gwiździńskiej parafii z roku 1597 mówią o istnieniu szkoły parafialnej mieszczącej się w osobnym bydynku blisko kościoła. Ważną informacją świadczącą o zaawansowanym wówczas poziomie organizacyjnym szkoły jest potwierdzenie obecności osobnego nauczyciela, który w tej szkole nauczał. Źródło to przekonuje o słuszności wcześniejszego wnioskowania o znacznie wcześniejszych początkach gwiździńskiego szkolnictwa. Wiek XVII obfitował w wojny, które dały się też we znaki naszym terenom z Gwiździnami włącznie. Najstarszy znany nam kronikarz gwiździński utrwalił ustny przekaz o czasie, kiedy dzieci z Gwiździn uczyły się w Krzemieniewie. Sam autor jednak ostrożnie odnosi się do tej informacji, choć z uwagi na  ówczesne wydarzenia, jest ona prawdopodobna. W okresie zaborów Gwiździny znalazły się pod panowaniem pruskim. Władze zaborcze likwidowały polskie szkolnictwo i zastępowały je własnym. Tak też bylo z nauczaniem gwiździńskim. Germanizacja wprowadzana metodycznie, budziła rosnący sprzeciw również w gwiździńskiej społeczności. W 1906 r. miał w szkole miejsce strajk, o którym brak szczegółowych informacji. Wiemy, że mimo różnorodnych trudności, szkoła istnieje od tego czasu nieprzerwanie do dziś. Na temat pierwszych nauczycieli brakuje danych, szczególnie osobowych. Z nazwiska znamy nauczyciela z początków XIX wieku. Był to Bistram. Jego następcą na urzędzie nauczycielskim był Chrzanowski z miejscowości Jeglia. Po nim zaś nastal Klemunth i wielu, wielu innych, zapisanych dawnych dziejach szkoły. Gwiździńska placówka oświatowa przez długi czas posiadała  2 klasy, uczyło się 92 uczniów, a zajęcia prowadziło 2 nauczycieli. W zależności od ilości uczniów tworzono okresowo klasę trzecią, dzięki staraniom władz szkolnych. Wiele cennych informacji o szkole z tamtych lat i o dziejach Gwiździn zawiera najstarsza kronika, którą założył nauczyciel Aleksander Fischoeder. Pisana byla w języku niemieckim aż do powstania polskiej szkoły po odzyskaniu niepodleglości. Od tego czasu jest ona juz polskim źródłem informacji o szkolnictwie gwiździńskim. 

         Naukę w języku polskim rozpoczęto w 1919 roku. Pierwszym polskim nauczycielem był pan Sadowski. Według jego wspomnień , drugi z pracujących nauczycieli od 7 listopada 1919 roku zajęć nie prowadził , gdyż był Niemcem i nie znał języka polskiego. 17 stycznia 1920 roku opuścił posadę i wyjechał do Niemiec. Od początku lutego do 1 sierpnia roku szkoła nie miała stałego nauczyciela. Lekcje odbywały się dwa razy w tygodniu, prowadził je pan Skonieczny z Tylic.

         Przełom w rozwoju Szkoły w Gwiździnach nastąpił 1 sierpnia 1921 roku, kiedy to posadę kierownika objął Albin Gensek – wielki  patriota i doskonały organizator. W kronice szkoły wspominał:

„ Były to czasy przełomowe - gdy Polska odzyskiwała dawne swoje ziemie po Niemcach. Nie dbali oni pod koniec swojej emigracji o zewnętrzny i wewnętrzny wygląd szkoły, tak pod względem umysłowym jak i ekonomicznym i w ogóle wiele pozostawało do życzenia. Praca z początku była niezmiernie utrudniona. Nie było bowiem dobrych podręczników do nauki , trzeba było usilnie zwalczać zakorzeniony germanizm i wiele, wiele innych rzeczy.”  . Toteż, gdy ja nastałem to była jedna wielka ruina. Drzwi , okna , dachy w budynku szkolnym były powybijane i potłuczone, płoty poprzewracane , piece wcale niezdatne do użytku" 

             W czasie okupacji hitlerowskiej nauka odbywała się nieregularnie, gdyż nie było stałego nauczyciela; poza tym dzieci od lat dziesięciu musiały pracować w gospodarstwie Modrowa. Na terenie Gwiździn. Uczniowie często byli bici bez większego powodu. W szkole stacjonowało też czasem wojsko i wtedy zajęcia nie były prowadzone. 

            Od 26 lutego do 31 sierpnia 1945 roku funkcję kierownika pełnił Jan Małkiewicz, który uruchamiał szkołę po zakończonej okupacji niemieckiej. 3 września funkcję kierownika szkoły objął Emil Illuk, który przybył do kraju z Węgier, po sześcioletniej tułaczce. Budynek szkolny był zniszczony. Pierwsze pieniądze na remont zdobywano wystawiając jasełka z okazji Świąt Bożego Narodzenia. W tym czasie na zajęcia uczęszczało 120 uczniów. W roku szkolnym 1946/47 z młodzieży starszej utworzono klasę VI,  a w roku szkolnym 1947/48 klasę VII. Mimo trudności materialnych szkoła prężnie funkcjonowała. W szkole działały liczne organizacje uczniowskie : PCK, zespół dobrego czytania , kółko teatralne, Komitet Odbudowy Warszawy, TPPR.

               Poziom nauczania poprawił się znacznie w latach 60-tych i 70-tych. Uczniowie z Gwiździn zajmowali wysokie lokaty w konkursach przedmiotowych oraz organizowanych przez PCK. W 1969 roku ukazał się w „Gazecie Olsztyńskiej” artykuł poświęcony Szkole w Gwiździnach zatytułowany : „ Wiejska z charakterem”.

               Emil Illuk kierował Szkołą w Gwiździnach do 1971 roku, sprawował tę funkcję przez 26 lat. Kolejni dyrektorzy Szkoły Podstawowej w Gwiździnach: Romuald Koszewski, Edwin Rzymski, Cecylia Jarmużewska i obecna dyrektor Hanna Błaszkowska przyczynili się do znacznej poprawy bazy lokalowej i materialnej placówki. W latach 70-tych i 80-tych większa wagę zaczęto przywiązywać do rozwoju sprawności fizycznej dzieci.

Od początku lat 90-tych systematycznie wzrasta efektywność pracy dydaktyczno – wychowawczej. Uczniowie odnoszą sukcesy w olimpiadach i konkursach na szczeblu gminy, powiatu i województwa. W szkole działa Samorząd Uczniowski, Drużyna Harcerska, PCK, SKO, UKS . Pracę szkoły aktywnie wspiera Rada Rodziców.

          Dnia 4 marca 2000 roku na wniosek Rady Pedagogicznej, Samorządu Uczniowskiego, Rady Rodziców i Dyrektora Szkoły , Rada Gminy Nowe Miasto Lubawskie nadała Szkole Podstawowej w Gwiździnach imię księdza Kazimierza Wróblewskiego. Był to kapłan wyróżniający się sprawnością fizyczną i zamiłowaniem do sportu. Od 1968 r. aż do swojej śmierci w roku 1992 był proboszczem w Gwiździnach. W tym czasie cieszył się autorytetem wśród parafian. Prowadził szeroką działalność duszpasterską. Wiele czasu poświęcał młodzieży na wspólne uprawianie sportu, pielgrzymki i inne formy wychowania i integracji. Jest dla szkoły patronem znanym, autentycznym, który wspiera jej działalność dydaktyczno - wychowawczą.

           Pod tym szczególnym patronatem szkoła wkroczyła na drogę intensywnego rozwoju. W 2006 roku oddano do użytku rozbudowany nowoczesny obiekt szkoły. Nieco później, bo 14 grudnia 2007 roku nastąpiło uroczyste otwarcie połączonej ze szkołą sali gimnastycznej. Kolejnym faktem potwierdzającym prężną działalność szkoły jest nadanie jej w roku 2009 sztandaru. Podnosi on wagę uroczystości obchodzonych w gwiździńskiej placówce oświatowej i wzmacnia wszystkie działania pedagogiczne szkoły. Każdego roku opuszczają ją absolwenci przygotowani do dalszej edukacji i do podejmowania w przyszłości ważnych ról społecznych.

 

 

KIEROWNICY I DYREKTORZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KS. K. WRÓBLEWSKIEGO  W GWIŹDZINACH W LATACH 1921 – 2001

 

IMIĘ I NAZWISKO	LATA
Albin Gessek	1921 - 1939
Jan Małkiewicz	26.02.1945 – 31.08.1945
Emil Illuk	1945 - 1971
mgr Romuald Koszewski	1971 - 1984
mgr Edwin Rzymski	Rok szkolny 1984 / 85
Cecylia Jarmużewska         ( z.d. Mielczarek )	1985 - 1991
mgr Hanna Błaszkowska         ( z.d. Kopystecka)	1991 - obecnie

 

Źródła:

- archiwalna dokumentacja pracy szkoły;

- kroniki szkolne;

- Henryk Zagórski: Z dziejów oświaty nowomiejskiej gminy, Szkoła Podstawowa w Gwiździnach, Gwiździny 2011.